Związki Zawodowe
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
Ministerstwa Obrony Narodowej
Komunikat
ze spotkania Związków Zawodowych MSWiA i MON w dniu 30 stycznia 2008 roku, które odbyło się w Warszawie, w kontekście planowanej reformy służby zdrowia.
Związki Zawodowe MSWiA i MON postanowiły wystąpić do Ministra Obrony Narodowej oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o podjęcie działań zmierzających do uwzględnienia w planowanej „reformie służby zdrowia” Funduszu dla Służb Mundurowych.
Związki Zawodowe MSWiA i MON stoją na stanowisku, iż Fundusz dla Służb Mundurowych powinien w pierwszej kolejności świadczyć usługi dla:
- żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe, ćwiczenia wojskowe;
- żołnierzy pełniących służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
- kandydatów na żołnierzy zawodowych;
- poborowych odbywających służbę zastępczą;
- poborowych pełniących służbę w Policji,
- żołnierzy zawodowych oraz żołnierzy odbywających nadterminową zasadniczą służbę wojskową i służbę okresową;
- funkcjonariuszy Policji;
- funkcjonariuszy Straży Granicznej;
- funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej;
- funkcjonariuszy Służby Więziennej;
- funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu;
- funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
- funkcjonariuszy Agencji Wywiadu;
- funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego;
- funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego;
- funkcjonariuszy Służby Wywiadu Wojskowego;
- funkcjonariuszy Służby Celnej;
- członków rodzin ww. grup;
- emerytów i rencistów MON i MSWiA;
- pracowników cywilnych MON i MSWiA
- narodowych Sił Rezerwy.
W zależności od okoliczności wynikających ze zmian prawnych, tj. od zmiany ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, które prowadziłyby do stworzenia konkurencji między funduszami, niezbędne jest rozważenie należytego „miejsca” dla funkcjonariuszy i żołnierzy w nowym systemie ubezpieczeń.
Zdaniem Związków Zawodowych MSWiA i MON powstanie konkurencyjnych funduszy musi uwzględnić istnienie Funduszu dla Służb Mundurowych, który obsługiwałby służby mundurowe w znaczeniu populacji „mundurowej” w oparciu
o bazę, jaką stanowią zakłady resortowej służby zdrowia.
Służba zawodowa funkcjonariuszy i żołnierzy, szczególnie związana
z działaniami operacyjnymi, wiąże się z wyjątkowym ryzykiem zawodowym. Powoduje to konieczność stałego monitorowania narażenia zawodowego oraz dostosowywanie i ulepszanie prowadzonej profilaktyki zdrowotnej. Niestety, niekorzystne warunki pracy tych służb, nie mogą zostać całkowicie wyeliminowane, dlatego tak ważnym wydaje się problem szybkiego reagowania na konsekwencje zdrowotne dla funkcjonariuszy i żołnierzy oraz stworzenie możliwości szybkiego powrotu do pełnego zdrowia, a tym samym do pełnienia służby.
Funkcjonariusze i żołnierze w okresie pełnienia służby są narażeni na liczne urazy i wypadki, a także rzadko spotykane w innych grupach zawodowych czynniki ryzyka, np.:
- służba w narażeniu na jednoczasowe występowanie różnych zagrożeń zawodowych;
- służba, przy wykonywaniu której istnieje ciągłe zagrożenie dla zdrowia i życia;
- służba wymagająca stałej dyspozycyjności oraz zmiennego rytmu dobowego pracy;
- służba wymagająca stałej i pełnej sprawności psychofizycznej;
- służba pełniona często w ekstremalnych warunkach atmosferycznych,w mikroklimacie zimnym lub gorącym lub w narażeniu na długotrwałe oziębienie i działanie wilgoci;
- łużba w warunkach obniżonego lub podwyższonego ciśnienia atmosferycznego oraz w warunkach przeciążeń grawitacyjnych;
- przewlekłe narażenie na hałas, wibracje, promieniowanie jonizujące, mikrofalowe i działanie pola elektromagnetycznego;
- narażenie na ekspozycję patogenów biologicznych i trucizn (groźba różnorodnych infekcji, czasem nietypowych);
- służba w ograniczonej przestrzeni, uwarunkowana używanym sprzętem;
- służba narażająca na styczność z oparami chemicznymi, substancjami drażniącymi lub uczulającymi;
- służba w częstym lub stałym kontakcie z osobami ze środowiska kryminogennego, osadzonymi, narkomanami, osobami wyjątkowo agresywnymi lub zdesperowanymi, chorymi, osobami zaniedbanymi higienicznie;
- służba z bronią;
- służba wymagająca dużej samodyscypliny, konieczności prawidłowych reakcji w sytuacjach przewlekłego stresu i pełnej sprawności psychoruchowej.
Szczególnie istotną rolę przypisano działaniu stresu. Stres zawodowy funkcjonariuszy i żołnierzy jest związany z koniecznością wykonywania bardzo trudnej i odpowiedzialnej pracy, na granicy wykonalności, najczęściej w nieznanym otoczeniu, przy istniejącym zagrożeniu zdrowia i życia własnego oraz innych ludzi. Stres zawodowy funkcjonariuszy i żołnierzy dodatkowo pogłębiany jest przez:
- paramilitarność służby;
- różnorodność realizowanych zadań;
- często pozostających z sobą w konflikcie np. dotyczących wymogów dyscypliny i potrzeb terapeutycznych;
- zabezpieczenia groźnych przestępców i stosowania zasad humanitaryzmu;
- stały kontakt z osobami zdemoralizowanymi i podleganie ich negatywnym reakcjom, zwłaszcza agresji oraz uprzedzeniom i wrogości wobec funkcjonariuszy i żołnierzy.
- unkcjonowanie w specyficznych warunkach misji pokojowych i stabilizacyjnych poza granicami kraju.
Nieodłącznym elementem służby jest obciążenie psychiczne wynikające
z braku możliwości wyboru miejsca pełnienia służby, częstej zmiany miejsca zamieszkania i wynikającymi stąd trudnościami życia codziennego rodzin. Niekorzystne oddziaływanie zdrowotne przewlekłego stresu przejawia się powstawaniem patologii zwłaszcza w zakresie układów: krążenia, przewodu pokarmowego i ośrodkowego układu nerwowego.
Poza stresem ciągłym, powodowanym codziennymi wymaganiami służby, wyróżniany jest również stres traumatyczny jako reakcja na zdarzenie krytyczne, które spowodowało bezpośrednie zagrożenie życia funkcjonariusza, żołnierza lub innych ludzi. Reakcje organizmu na stres są reakcjami indywidualnymi, wywołującymi skutki w funkcji różnych narządów, zależnie od cech osobniczych człowieka. Stres traumatyczny może spowodować zaburzenia wymagające interwencji. Dla niektórych formacji (np. jednostki antyterrorystyczne) praca ta jest na granicy wykonalności
i wydolności organizmu.
Odrębną i wyjątkowo uciążliwą grupę czynników warunkujących zdrowie psychofizyczne pewnych grup funkcjonariuszy i żołnierzy stanowi ich uczestnictwo
w siłach pokojowych poza granicami kraju, a ostatnio również uczestnictwo naszych sił zbrojnych w realizacji zadań zbrojnych w ramach sił NATO. Należy liczyć się
z negatywnymi skutkami zdrowotnymi (psychicznymi i fizycznymi), które mogą wystąpić, w niektórych przypadkach już wystąpiły wśród niektórych funkcjonariuszy
i żołnierzy tej grupy, co implikuje konieczność zabezpieczenia świadczeń zdrowotnych. Rozproszenie składki za wymienione grupy zawodowe pełniące służbę i wykonujące pracę w jednostkach podległych MON i MSWiA ograniczą a niektórych grupach np. poszkodowani w misjach zdolność do organizacji i zabezpieczenia świadczeń medycznych nakierowanych bezpośrednio na te osoby.
Doświadczenie z okresu poprzednich reform służby zdrowia, które miały miejsce w latach 1999 – 2008 wskazują na konieczność przywrócenia należnych praw wynikających z konieczności zabezpieczenia medycznego żołnierzy i funkcjonariuszy w oparciu o resortowe zakłady opieki zdrowotnej. Wiele z tych zakładów było budowanych ze składek funkcjonariuszy i żołnierzy.
Dotychczasowe rozwiązania systemowe wskazują na konieczność istnienia systemu ubezpieczeniowo – budżetowego nakierowanego na środowiska mundurowe, które oczekują nie tylko należytej rekompensaty za wykonywaną pracę
i służbę, ale również na system opieki medycznej, który zapewniłby im dostęp do wysoko kwalifikowanej opieki medycznej. Taka opieka w minionym okresie była gwarantowana przez resortową służbę zdrowia w ramach odrębnego (konkurencyjnego) systemu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej (kierunkiem postaci BKCHSM). Odpowiednim kierunkiem działań w minionym okresie było powstanie Kasy Chorych dla Służb Mundurowych.
Strony spotkania zobowiązują się do podjęcia rozmów z odpowiednimi ministrami. Jednocześnie zobowiązują się do podjęcia akcji informacyjnej
w środowisku służb mundurowych.
Strony powołują komitet organizacyjny do wzajemnego porozumiewania się
w celu dokonania uzgodnień w zakresie tematyki opisanej w komunikacie w składzie:
1. Pan Antoni DUDA – Zarząd Główny NSZZ Policjantów
2. Pan Andrzej JURKIEWICZ – NSZZ Funkcjonariuszy Straży Granicznej
3. Pani Beata KALICKA – Zarząd Krajowy Zw.Zaw.Prac. Cywilnych MSWiA
4. Pan Wiesław PUCHALSKI – Zarząd Krajowy Zw.Zaw. Strażaków”Florian”
5. Pan Bronisław OGONEK-OBIEŻYŃSKI – NSZZ Funk.i Prac. Sł.Więziennej
6. Pani Elżbieta RUTKOWSKA – ZG NSZZ Pracowników Wojska
7. Pani Małgorzata KUCAB – ZO PWiDz.P NSZZ Pracowników Wojska
