Konin dnia 2006-04-10
ZG-I – /06
dr Janusz Kochanowski
Rzecznik Praw Obywatelskich
Aleja Solidarności 77
00-090 Warszawa
W N I O S E K
Zarząd Główny Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Pracowników Pożarnictwa na podstawie art. 9 pkt. 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 roku o Rzeczniku Praw Obywatelskich ( jt. Dz.U. z 2001 r. nr 14 poz. 147) wnosi o podjęcie interwencji w sprawie :
Uregulowania sytuacji prawnej w zakresie awansowania i nadawania stopni oficerskich strażakom, którzy ukończyli szkołę aspirantów (lub chorążych)
i posiadają wyższe studia, tzw. „cywilne”.
Uzasadnienie:
Powyższa sytuacja związana jest bezpośrednio z aktualnie prowadzoną akcją rozpatrywania wniosków awansowych z okazji Dnia Strażaka. Aktualnie obowiązujące rozwiązania i akty prawne, wzbudzają duże niejasności i kontrowersje w tym zakresie. Zastosowana przez Komendę Główną interpretacja prawna już w zeszłym roku spowodowała powstanie sytuacji, w której planowane i jeszcze nieobowiązujące przepisy stały się podstawą do odrzucenia wniosków awansowych i miały bezpośredni wpływ na aktualną sytuację strażaków w służbie.
Uważamy, iż odrzucenie w/w wniosków, w ówczesnym stanie prawnym, było ewidentnym naruszeniem norm prawa w tym zakresie. Wszelkie wymogi formalne konieczne do nadania kolejnego wyższego stopnia oficerskiego zostały spełnione przez w/w oficerów (tzn. odpowiedni staż w stopniu, pozytywna opinia przełożonego, niezbędne kwalifikacje, wystąpienie z wnioskiem przez przełożonego), a powyższe wnioski bez żadnego wskazania oraz żadnego uzasadnienia zostały po prostu nierozpatrzone.
Tym samym złamano Art.32 pkt1 i 2 oraz Art. 33 pkt 1 i 2 Konstytucji RP, które m.in. stanowią, że wszyscy są równi wobec prawa. Jednak jak do tej pory okazuje się, że nie koniecznie. Ponadto obecnie wymagane jest ukończenie szkolenia, którego aktualnie nie ma, i nie było tak długo jak istnieje Straż Pożarna w Polsce.
Strona służbowa na podstawie tego samego zapisu ustawy o PSP jednym strażakom nadała wyższe stopnie, natomiast drugim nie, pomimo spełnienia wszystkich wymagań. Trzeba tutaj dodać, że przed wejściem w życie z dniem 1.07.2005 r. nowelizacji ustawy o PSP, poprzednia ustawa nie pozostawiała dowolności co do tego, że stopień można nadać, tylko stanowiła, że stopień nadaje się po spełnieniu określonych wymagań, które wszyscy poszkodowani spełnili.
Złamano zatem artykuł 53 i 54 obowiązującej wtedy ustawy przed wejściem w życie nowelizacji ustawy o PSP. Złamano również przepisy Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 kwietnia 2002 r., które (na marginesie mówiąc obowiązują do dzisiaj) stanowią między innymi, że: „Odbycie przeszkolenia nie jest wymagane w przypadku posiadania tytułu zawodowego technika pożarnictwa.”
Dodać również należy, że strona służbowa zrozumiała w końcu swój błąd i obiecała go naprawić w następnym roku, tzn. w maju 2006r. Obecnie nie jest to jednak pewne. Należy zauważyć, że mimo wstrzymania awansów i wpływu protestów w tej sprawie oraz wejścia w życie nowelizacji ustawy o PSP, która obecnie nakłada obowiązek dokształcenia się w/w oficerów na odpowiednich stanowiskach, do chwili obecnej strona służbowa mimo licznych zapewnień nie utworzyła szkoły lub możliwości przeszkolenia, co skutkuje tym, że w przyszłym roku w podobnej sytuacji znajdą się kolejni oficerowie, którzy będą musieli ukończyć przeszkolenie, którego nigdy nie było i nie ma tak długo jak długo istnieje Straż Pożarna w Polsce. Powyższe postępowanie narusza prawa strażaków i zasadę równego traktowania.
Ponadto stwierdzamy, iż powyższe postępowanie było próbą dostosowania i interpretacji starych uregulowań prawnych pod właśnie opracowywane nowe rozwiązania zawarte w projekcie Ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej będące w tamtym okresie przedmiotem prac parlamentarnych (Ustawa została uchwalona w dniu 6 maja 2005 roku z mocą obowiązującą od 1 lipca 2005 roku). W ten sposób powstała sytuacja, w której planowane i jeszcze nieobowiązujące rozwiązania prawne stały się podstawą do odrzucenia wniosków awansowych i miały bezpośredni wpływ na aktualną sytuację strażaków w służbie.
Tym samym złamano Art. 88 Konstytucji RP, który stanowi, że obowiązuje tylko przepis prawny, który został ogłoszony. Natomiast tu zastosowano przepis prawa, który wchodził w życie w lipcu 2005, mimo że awanse w stopniu przyznaje się w maju. Jednak dla strony służbowej wprowadzenie przepisów przed ich obowiązywaniem nie stanowi różnicy. Jest to jawne lekceważenie Konstytucji tym bardziej, że nie zostało to naprawione do chwili obecnej. Ponadto nowe przepisy nie zapewniają okresów przejściowych oraz nie powodują ochrony praw nabytych.
Uważamy, że nie nadanie stopni oficerskich w roku ubiegłym stanowiło rażące naruszenie prawa i to zarówno Konstytucji RP jak i Ustawy o PSP, i dlatego zasadne byłoby naprawienie tych błędów. W tym oczywistym kontekście Komendant Główny PSP, jako organ Państwa, musi stać na straży przestrzegania prawa.
Dodatkowo nakładanie nowych wymagań, i obowiązku przeszkolenia już teraz, bez okresów przejściowych i jednocześnie bez stworzenia możliwości sprostania tym wymaganiom stanowi także naruszenie prawa poprzez zaniechanie. Podważa to zaufanie do organów państwa jak i prawa.
Chcielibyśmy również przypomnieć, że w październiku 2005 roku Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej podjął zobowiązanie w tej sprawie. Zgodził się na wystąpienie z wnioskiem o nadanie stopni oficerskich, ze względu na niemożliwość zorganizowania w wymaganym czasie w/w kursu. W całym naszym środowisku stawiane są pytania: „ Czyżby słowo Komendanta Głównego – Generała – nic nie znaczyło? Czy nie obowiązuje zasada ciągłości władzy i dowodzenia? Czy po raz kolejny z powodu nie dotrzymanych deklaracji, strażacy mają czuć się pominięci i oszukani? Czy naprawdę my wszyscy, nie mamy kwalifikacji do zrozumienia tej całej sytuacji? Czy w Komendzie Głównej PSP prawo zależy od tego, kto je interpretuje? Czy też chodzi KG PSP tylko o statystykę, i realizację założenia o zbyt wysokiej liczbie oficerów w Polsce ?. Na tak postawione pytania nikt nie jest w stanie odpowiedzieć. Wobec tego, czy stać nas na jasne i przejrzyste przepisy, aby podobnych pytań i problemów nie było ? A przecież awans na kolejny stopień i tak nic nie zmienia, bo dalej jesteśmy w tym korpusie (nawet dożywotnio).
Problematyczne staje się również przejmowanie dowodzenia w myśl Rozporządzenia Ministra SWiA z 29 grudnia 1999r. o Krajowym Systemie Ratowniczo Gaśniczym, ponieważ w rozporządzeniu jest tylko mowa o oficerze wyznaczonym przez komendanta. Nie mam mowy o tym, że musi mieć przeszkolenie dowódcze. Oficer, to oficer, tak było przez 50 lat. W trakcie zmian ustawy nie zauważono, że nie wprowadzając okresów przejściowych i ochrony praw nabytych, oraz tworząc dwie grupy oficerów, w tym administracyjnych, którzy nie muszą przechodzić przeszkolenia do prowadzenia działań ratowniczych, wszelkie działania w/w osób stoją na granicy prawa.
Poza powyższym, dodatkowo obowiązuje rozporządzenie w sprawie badań lekarskich. Inne badania przechodzą pracujący w systemie zmianowym, a inne w systemie codziennym, co spowodowane jest właśnie specyfiką pracy. Jak zatem osoba z systemu codziennego może uczestniczyć w akcji ratowniczej, jeśli nie musi przechodzić specjalistycznych badań dla osób pracujących w warunkach ekstremalnych? Same sprzeczności.
Mamy nadzieję, iż przedstawiona sytuacja i pozwoli na podjęcie interwencji w przedmiotowej sprawie, pozwalając na jednoznaczną interpretacje przepisów i jednakowe traktowanie strażaków w ramach całej służby.
Z poważaniem
Przewodniczący ZG NSZZ PP
Krzysztof Hetman
Do wiadomości:
-
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
-
Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej
Uzasadnienie Podstawy Prawne Wniosku.
W związku z wątpliwościami Komendy Głównej – czy można nadać kolejne stopnie służbowe oficerom po tzw. studiach cywilnych – wyjaśniamy, że można na podstawie USTAWY z dnia 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, która stanowi m.in. że:
Art. 4.
Funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej, którzy w dniu wejścia w życie ustawy nie spełniają wymagań kwalifikacyjnych, określonych w art. 28 i w art. 36 ust. 3-7 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu ustalonym niniejszą ustawą, zachowują dotychczas zajmowane stanowiska służbowe.
Art. 5.
Dotychczasowe akty wykonawcze wydane na podstawie upoważnień zmienianych ustawą, o której mowa w ust. 1, zachowują moc do czasu wejścia w życie nowych aktów wykonawczych wydanych na podstawie upoważnień zmienionych niniejszą ustawą.
A zatem obowiązuje również Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad odbywania przeszkolenia zawodowego uprawniającego do otrzymania pierwszego stopnia oficerskiego w Państwowej Straży Pożarnej, które w §1 ust. 1 pkt 2 stanowi że: odbycie przeszkolenia NIE JEST wymagane w przypadku posiadania tytułu zawodowego technika pożarnictwa.
Zgodne to jest również z USTAWĄ z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (DzU. Z 2002 r. Nr 147, poz. 1230, Nr 153, poz.1271, z 2003 r. Nr 59,poz. 516, Nr 166, poz.1609, z 2004 r. Nr210, poz. 2145., Nr273, poz. 2703, z 2005r. Nr 100, poz. 836.art. 2 skreślony) art.36 ust. 5., który stanowi że: “Stanowiska oficerskie związane z kierowaniem działaniami ratowniczymi mogą zajmować strażacy posiadający wykształcenie wyższe o kierunku przydatnym w Państwowej Straży Pożarnej, którzy posiadają tytuł zawodowy technika pożarnictwa i ukończyli przeszkolenie zawodowe, o którym mowa w art. 53 ust. 2“. Ale jest również ust. 6, który stanowi że: “Na stanowiskach aspiranckich wymaga się posiadania co najmniej tytułu zawodowego technika pożarnictwa lub uzyskania uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu technika pożarnictwa w toku postępowania o uznanie, nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, w państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub w Konfederacji Szwajcarskiej, kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego technika pożarnictwa.”
A przecież stanowiska d-cy JRG, d-cy zmiany, d-cy sekcji są związane z dowodzeniem działaniami ratowniczymi i mogą je zajmować zarówno oficerowie i aspiranci. A zatem aspirant bez studiów ma kwalifikacje do dowodzenia działaniami ratowniczymi. Natomiast nie może być tak, że były aspirant po studiach, który zgodnie z prawem uzyskał pierwszy stopień oficerski, już tych uprawnień nie ma mimo, że nie zmienił stanowiska służbowego.
Art. 54. ust 1. m.in. stanowi, że: “Kolejny wyższy stopień może być nadany stosownie do posiadanych kwalifikacji zawodowych oraz w zależności od zajmowanego stanowiska i opinii służbowej.”
W wyniku tego, że w/w stanowiska oraz w/w funkcjonariusze już zajmują stanowiska związane z dowodzeniem działaniami i są to zarówno stanowiska oficerskie jak i aspiranckie, zatem wszyscy spełniają wymagania zawarte albo w ust. 5 art. 36 albo w ust. 6. Nie ma również kolizji jeśli chodzi o kwalifikacje zawodowe z pozostałymi wyżej wymienionymi przepisami.
A więc były aspirant, który uzyskał stopień oficerski, mimo braku przeszkolenia zawodowego, którego nie musiał mieć na podstawie § 1 ust.2 Rozp. Ministra SWiA z 19 kwietnia 2002 r. posiada kwalifikacje zawodowe zgodne z art. 36 ust 6 ustawy o PSP, ponieważ te stanowiska mogą zajmować i aspiranci i oficerowie. Przecież nadanie wyższego stopnia oficerskiego nie powoduje zmiany stanowiska służbowego, co jest oczywiste.
