Uwagi i wnioski do projektu Zarządzenia „transportowego”.
Uwagi ogólne.
1. W zarządzeniu brak zapisów dotyczących sprzętu silnikowego, który również zużywa paliwo. Ten sprzęt posiada również normy zużycia paliwa i powinien być także rozliczany z tego zużycia, jak również powinna być prowadzona ewidencja jego pracy wraz z okresowymi przeglądami (szczególny wymóg dla agregatów prądotwórczych). Jeżeli nie będzie możliwe uwzględnienie tego sprzętu w analizowanym zarządzeniu (nie da się ominąć delegacji ustawowej), wówczas powinno zostać wydane kolejne zarządzenie w sprawie zasad prowadzenia gospodarki sprzętem silnikowym oraz pozostałym sprzętem w jednostkach organizacyjnych PSP (sprzęt silnikowy – normy, sposób rozliczania zużycia paliwa, ewidencja pracy oraz z pozostałym sprzętem – metody utrzymywania sprawności technicznej, sposoby uznawania za zbędny oraz zagospodarowania tego sprzętu).
2. Kolejnym elementem jest sprzęt transportowy, który nie posiada napędu – przyczepy różnego typu oraz przyczepy z zabudowanym sprzętem silnikowym (nie ujęte zestawy pompowe, spalinowe agregaty prądotwórcze, separatory oleju), które są sprzętem transportowym – rejestracja, badania, a także zużycie paliwa i ewidencja pracy silnika urządzeń zainstalowanych na stałe.
3. Brak zapisów dotyczących gospodarowania częściami zamiennymi. Droga od zapotrzebowania na konkretną część (protokół awarii lub szkody), po zakup części, demontaż zużytej i montaż nowej oraz jej kasacja – powinna być jednoznacznie określona. To należy również do gospodarki.
4. Zarządzenie powinno zawierać zapisy o możliwości tankowania na karty paliwowe (w tym przypadku nie ma możliwości uzyskania podpisu wydającego paliwo).
5. Ważnym elementem jest sposób tankowania – zbiorniki z rurą wlewową oraz zbiorniki z tzw. bezpośrednim wlewem. W przypadku tankowania paliwa do zbiorników z rurą wlewową pobieranie paliwa powinno być zakończone, gdy automatyczny pistolet dystrybutora wyłączy się po raz pierwszy. Nie należy wówczas dalej napełniać zbiornika, ponieważ, gdy zapełniona zostanie przestrzeń przeznaczona na rozszerzanie się paliwa pod wpływem ciepła, przy wzroście temperatury może nastąpić jego wyciek.
Tankowanie do zbiorników z bezpośrednim wlewem jest o tyle ważne, gdyż stosunkowo duża powierzchnia zbiornika umożliwia tankowanie z różnicą do kilku litrów. Ideą jest, aby zapewnić w miarę identyczne warunki tankowania, gdyż ma to później wpływ na rozliczenie zużycia paliwa.
6. W wielu komendach obowiązują zasady plombowania zbiorników paliwa. Zarządzenie powinno uwzględnić ten stan rzeczy (jako zasada lub dowolność).
7. Brak zapisów o dopuszczalnej zbieżności zastosowanych dodatków. Przykładem może być zastosowanie dodatku alarmowego, który nie może być stosowany razem z dodatkiem jazdy w ruchu miejskim, szkoleniowym, jazdy na krótkie odległości, itd. Tabela zbieżności dodatków powinna być niezbędnym załącznikiem do zarządzenia.
8. W zarządzeniu brak jest zasad postępowania z zużytymi olejami smarowymi i hydraulicznymi.
9. Nie określono okresu rozliczeniowego.
10. Zarządzenie powinno zawierać fundamentalną zasadę – zasada tankowania do pełnego zbiornika.
11. W całym kraju praktykowane jest odpłatne użyczanie niektórych pojazdów dla strażaków, emerytów, członków OSP w celu załatwienia swoich spraw. Czy ten stan zostaje jednoznacznie zakończony, czy należy to uwzględnić w zarządzeniu? Jeżeli zostanie to uwzględnione, wówczas należałoby określić odpowiednie stawki i sposób ich rewaloryzacji. Określić należy także sposób rozliczania „wynajmu”.
Uwagi i wnioski szczegółowe.
§ 3 ust. 2 – zamiast wyrazów „pojazdy” powinno być „sprzętu transportowego”.
Uzasadnienie: przyczepy są także sprzętem transportowym.
§ 10 – nie ma zapisów dotyczących rozruchów silnika (przy zmianie służby pojazdy, jak również pozostały sprzęt silnikowy, są uruchamiane) oraz rozruchów w celu pompowania powietrza do układu pneumatycznego. W skali miesiąca będzie to dla pojazdu znaczne zużycie paliwa, gdyż podczas rozruchu zużywana jest większa ilość paliwa niż później podczas normalnej pracy. Jeżeli rozruchy zostaną uwzględnione, wówczas niezbędna jest ewidencja ilości rozruchów w okresowej karcie pracy pojazdu (sprzętu silnikowego) lub alternatywnie podciągnąć to do pracy silnika na postoju w minutach (ale przy rozruchu zużycie jest większe). W przypadku zakazu wykonywania rozruchów ten fakt powinien być jednoznacznie opisany w zarządzeniu.
§ 12 ust. 1 – do tej pory zestawienia dotyczyły zużycia paliwa oraz przebiegu silnika. Samo zestawienie przejechanych kilometrów nic nie mówi. Samochody bojowe wielokrotnie mają większe zużycie paliwa z tytułu pracy urządzeń, pracy silnika na postoju oraz przeprowadzonych rozruchów, niż z przejechanych kilometrów. Zużycie paliwa z tytułu pracy urządzeń, pracy silnika na postoju oraz z przeprowadzonych rozruchów było przeliczane na kilometry przeliczeniowe oraz dodawane do faktycznie przejechanych kilometrów. Wtedy można było policzyć wskaźnik przebieg/zużycie i w miarę precyzyjnie monitorować zużycie paliwa przez pojazdy (ile kilometrów przypada na 1 litr paliwa). Jak wskaźnik rośnie, to oszczędniejsza i ekonomiczniejsza praca silnika. Jeżeli wskaźnik maleje, to mamy sygnał, że coś się dzieje z silnikiem, albo paliwo „wycieka”.
Konieczne jest podanie sposobu przeliczenia zużycia paliwa na kilometry przeliczeniowe. W tym przypadku do wyliczeń brana jest norma podstawowa, dla której brak jest miejsca w okresowej karcie pracy pojazdu.
Ponadto § 12 powinien brzmieć (propozycja):
„1. Jednostki organizacyjne PSP przesyłają zestawienie zbiorczego zużycia paliwa oraz przebiegu silnika w okresach miesięcznych do właściwych komend wojewódzkich PSP w terminie do 10 każdego miesiąca.
2. Komendy wojewódzkie PSP przesyłają zbiorcze zestawienie, o którym mowa w ust.1, z podległych jednostek organizacyjnych do Komendy Głównej PSP w okresach sześciomiesięcznych, w terminach do 15 stycznia i 15 lipca za minione półrocze.
3. Dyrektor Biura Kwatermistrzowskiego KG PSP określi wzór zestawienia, o którym mowa w ust. 1.”
Uwaga (wniosek): zestawienie powinno być opracowane w sposób umożliwiający jednoznaczne uzyskanie informacji na temat rodzaju i ilości paliwa, rodzaju i ilości pojazdów. Pozwoli to na prowadzenie różnego typu analiz bez konieczności sporządzania dodatkowych sprawozdań na potrzeby innych urzędów lub biur. Proponujemy także wprowadzenie wskaźnika, o którym wyżej mowa, który umożliwi monitorowanie funkcjonowania gospodarki paliwowej na terenie całego kraju – porównanie w poszczególnych rejonach kraju tego samego typu pojazdów. Występujące różnice mogą być spowodowane „wyciekiem” paliwa lub jakością sprzedawanego dla PSP paliwa – np. podstawa do kontroli jakości paliwa przez upoważnione jednostki lub interwencja z urzędu w przypadkach „wycieku” paliw.
§13 – w celu ujednolicenia dokumentacji Dyrektor Biura Kwatermistrzowskiego powinien określić wzór „książki pojazdu”, w której na bieżąco byłyby prowadzone wszelkie zapisy dotyczące pojazdu. Może to być jedna lub dwie strony wzoru, które powielane tworzyłyby na bieżąco całą „książkę”.
Rozdział V powinien zawierać procedurę postępowania w przypadku powstania przepału lub przepałów w okresie kilkumiesięcznym – podejrzenie ukrytej awarii. Powinna być możliwość dokonania badania zużycia paliwa, aby wykluczyć winę kierowców lub potwierdzić winę kierowców, a także zgodnie z §11 mieć podstawę do wycofania pojazdu z bieżącej eksploatacji.
§23 – organizacja zaplecza obsługowo-naprawczego powinna spełniać określone warunki. Ujednolicenie zasad gospodarki transportowej to także organizacyjne ujednolicenie warunków pracy.
Czy realizacja zadań w tych zapleczach obejmować będzie dodatkowych pracowników (zgoda właściwego wyższego przełożonego na dodatkowe etaty i zmianę regulaminu), czy odbywać się to będzie przez dopisanie dodatkowego zakresu obowiązków (niejednolite warunki)?
Uzyskanie dodatkowych uprawnień na koszt organizującego zaplecze, czy przerzucenie tego kosztu na pracowników?
Należy określić minimum obowiązującej dokumentacji – wzory opracowane przez KG PSP.
Czy zaplecze będzie miało prawo do usług na zewnątrz (OSP, inne służby)?
Określić należy także sposób finansowania i rozliczania.
Załącznik nr 4.
Okresowa karta pracy pojazdu.
Po uwzględnieniu rozruchów lub pompowania powietrza do układu pneumatycznego pojazdu wymagana jest ich ewidencja – tabelka miesięczna.
Normy zużycia paliwa powinny obejmować:
- normę podstawową,
- normę pod obciążeniem stałym.
Norma podstawowa jest niezbędna przy przeliczeniu zużycia paliwa na kilometry przeliczeniowe (praca urządzeń, praca silnika na postoju, rozruchy) oraz w przypadkach jazdy bez obciążenia.
Norma pod obciążeniem stałym jest niezbędna dla pojazdów bojowych oraz innych pojazdów, gdzie okresowo to obciążenie będzie (np. dostawcze, mikrobusy i osobowe przy maksymalnym obciążeniu – określenie ilości osób).
Ponadto coraz częściej występują dwie normy producenta – tzw. miejska i pozamiejska (trasa), gdzie różnice w normie dochodzą do kilku litrów. Tabelka nr 2 powinna to ujmować.
Powierzenie pojazdu do zasadniczej obsługi będzie problemem w podziale bojowym. Rozkaz dzienny przydziela kierowcę na pojazd, a mając 3 zmiany – tych kierowców może być dużo. Trudno będzie ich wpisać – wymagany jest stopień, imię i nazwisko. Przy pojazdach w komendach problemu nie ma.
W tabeli 5 – wykorzystanie pojazdu w pkt. 10 powinny być wpisy dokonanych rozruchów lub pompowania powietrza.
W tabeli 6 brak jest w podsumowaniu ilości zużytego paliwa, co powoduje, że nie określimy ile paliwa pozostaje na następny okres rozliczeniowy. Wygląda to tak, że do ilości paliwa z poprzedniego okresu rozliczeniowego (zasada pełnego zbiornika – nie uwzględniona w zarządzeniu) dodajemy pobrane paliwo w bieżącym okresie rozliczeniowym i otrzymujemy sumę. Po odjęciu zużytego paliwa (nigdzie nie ma takiej adnotacji) powinien nam zostać ponownie pełen zbiornik (zasada), którego stan przepisujemy na następną okresową kartę pracy pojazdu. W związku z tym wiersz „razem pobrano” powinien mieć zapis: „razem pobrano i zużyto”. Wówczas kolejny wiersz będzie stanem pełnego zbiornika.
Przy awariach zdarza się, że pojazdy nie są rozliczane w danym miesiącu (brak tankowania do pełnego zbiornika) i wówczas rozliczenie obejmuje dłuższy okres. Zapisy do takiej sytuacji powinny się znaleźć w zarządzeniu.
Rozliczenie przebiegu i czasu pracy oraz zużycia paliwa i oleju.
Punkt 3.
C – nominalne, inaczej teoretyczne.
D – różnica pomiędzy zużytym paliwem a teoretycznym zużyciem i wówczas:
§ liczba dodatnia – teoretyczna oszczędność,
§ liczba ujemna – teoretyczny przepał, gdzie jest możliwość jego likwidacji poprzez zastosowanie dodatków.
Nie ma gdzie wyliczać tych dodatków – stosujemy je kolejno do momentu rozliczenia paliwa. Gdy mimo zastosowania dodatków liczba pozostaje ujemna – mamy przepał, który stanowi szkodę w mieniu PSP (przepisy dotyczące szkód) i podlega rozliczeniu finansowemu. Tylko trudno jest udowodnić, który z kierowców spowodował ten przepał!
§ zero – rzadkość przy prawidłowo prowadzonej eksploatacji pojazdu. Gdy jest to standard we wszystkich pojazdach, to znaczy, że paliwo „wycieka” przy pomocy „inteligentnych” kierowców lub rozliczających.
Brak jest przeliczenia zużycia paliwa przez urządzenia, pracę silnika na postoju i rozruchy, aby uzyskać przebieg silnika, o który nam chodzi. Przebieg opon wynika bezpośrednio z ilości przejechanych kilometrów.
Brak jest stanu przebiegu silnika z poprzedniego miesiąca + bieżący = aktualny do przeniesienia na następny miesiąc.
Załącznik nr 5.
Wskazane byłoby zawarcie zapisu o badaniu zużycia paliwa w przypadku przepału. Wówczas wystarczy długość trasy 20 km.
Wnioski końcowe.
1. Wydanie zarządzenia „transportowego” to długo oczekiwany przepis. Szczegółowe rozpisanie zasad i procedur pozwoli na właściwe prowadzenie gospodarki transportowej w całym kraju. Przedstawienie zgłoszonych uwag i uwzględnienie ich pozwoli precyzyjniej prowadzić wymaganą dokumentację, a w razie kontroli umożliwi zawężenie interpretacji.
2. Wnioskujemy o określenie czasookresu wprowadzenia przepisów zarządzenia. Zmiana druków, zasad oraz procedur wymaga określonej pracy wąskiej grupy pracowników, którzy w zdecydowanej większości komend są przeciążeni zakresem aktualnych obowiązków. Szykujące się „odchudzenie” komend nie poprawi tej sytuacji.
3. PSP, jako jednolita formacja mundurowa, powinna posiadać szczegółowe przepisy i procedury. Zdecydowana większość realizowanych zadań to czynności powtarzalne. Powinno być jak najmniej możliwości dowolnej interpretacji. Sprzyja to właściwemu unormowaniu realizowanych zadań i pozwala na precyzyjniejsze naliczenie etatów niezbędnych do wykonania zakresu czynności. Wówczas możliwym staje się ustalenie etatów pod zadania, a nie pod konkretnych ludzi.
4. Przewodnią ideą każdego przepisu lub procedury powinna być zasada: konkretne dane powinny być wprowadzane do bazy raz. Można wtedy identyfikować źródło. W dobie rozwijającej się techniki i technologii przekazu danych, można się pokusić o rozpoczęcie prac nad informatycznymi bazami danych. Od szczebla podstawowego poprzez automatyczne dołączanie danych do baz wojewódzkich i dalej do bazy centralnej. Jeżeli stworzenie takich baz będzie na początku kosztowało, to oszczędności w długiej perspektywie czasu będą znaczne. Jakiekolwiek analizy będą proste – tworzone na konkretne potrzeby zestawienia do zdecydowana szybkość otrzymania informacji, jasno określona wiedza z każdej dziedziny, uzyskanie wskaźników do np. tworzenia budżetu, itp. Oczywiście na każdym poziomie organizacyjnym.
